Maak nooit, nooit ruzie in het bijzijn van de kinderen
Het klinkt zo vanzelfsprekend. Waarom zou je zoiets met vaders en moeders moeten bespreken? Uit onderzoek
(Spruijt en Van der Valk, UU) blijkt dat het aantal vechtscheidingen in 5 jaar tijds met 15 procent is toegenomen. Hoe komt het dat het zo moeilijk is om te stoppen met ruzie als je in een (v)echtscheiding zit? Volgens van Lawick (2014) is het woord vechtscheiding niet juist. Het gaat niet over scheiden maar over ouders die elkaar hun ouderschap proberen af te nemen.
Start van de “onteigening” is het demoniseren van elkaar, het is de ander die alles moeilijk en kapot maakt. Met grote verbetenheid proberen ouders elkaar te veranderen. De angstspiraal wordt geactiveerd en als dat maar lang genoeg duurt zijn ouders niet meer in staat om zichzelf te hernemen . Angst over het niet zien van je eigen kind stress over het huis, zorgen over geld, over het kwijt raken van familie, buren en vrienden, en over dat alles heen: het rouwproces van de scheiding. Siegel ( 2012) zegt dat ouders door de stressspiraal niet meer kunnen reguleren ze buiten hun “ window of tolerance” raken : ze raken buiten het raamwerk waarbinnen ze hun emoties kunnen reguleren. Ze gaan in de overlevingsmodus: vechten, vluchten of compleet verstijven.
Bij scheidingsbemiddeling spreek ik heel wat kinderen. Bijna allemaal zeggen dat ze het liefste willen dat hun ouders normaal met elkaar omgaan, dat ze geen ruzie meer maken. Voor kinderen zijn papa en mama het fundament, ze zijn hun voorbeelden. Papa en mama vertellen de waarheid, daar kun je op vertrouwen, maar wat als die waarheid verschillende kanten heeft en de nodige nuances ?
Wat als ouders hun gelijk blijven halen via de kinderen? Kinderen voelen zich in een spagaat tussen deze twee werelden. Kinderen ontwikkelen een feilloze radar voor de emotionele staat van hun ouders. Er ontstaat een versplinterde loyaliteit. Ze merken het als ze als instrument gebruikt worden. Ze gaan doen alsof ze kiezen omdat ze hun ouders willen geruststellen en nooit zullen afwijzen. Kinderen gaan voor hun ouders staan of wijzen één van de twee af om maar buiten hun spervuur te blijven Kinderen worden er ziek van, letterlijk.
Hoewel de meeste ouders zich wel inspannen om geen ruzie te maken betekent dat niet dat kinderen er niets van merken als er een vijandige atmosfeer tussen ouders is.
Opvallend is het dat er een groeiende groep ouders is die besluit om elkaar niet meer te zien om te voorkomen dat ze ruzie maken. “ Ik hoef haar niet meer te zien, we zijn gescheiden.” De impact die dat op kinderen heeft wordt zwaar onderschat. Ouders kennen amper het effect van hun eigen lichaamstaal. Kinderen registreren feilloos onderhuidse sentimenten. Weet dat kinderen al aan een blik of een zucht genoeg hebben om te weten hoe je over de ander denkt.
Kinderen reageren vooral op hetgeen ze zien. Ze “zien” hun ouders nooit meer samen. In hun achterhoofd zit nog steeds de “ enge” film van de ruzie tussen hun ouders. Omdat papa en mama hun enige rolmodel zijn, leren ze hun kinderen, ongemerkt, dat je ruzies niet oplost maar in stand houdt door elkaars bestaan (en onmisbaarheid) te ontkennen.
Zeg ik zoiets in mijn praktijk, dan zijn de meeste ouders het direct met me eens. Het bijzondere is echter dat veel “ja”-zeggers de vechtstand maar moeilijk weten af te leggen. Kinderen trekken dan aan het kortste eind.
Heel recent stelde één van die kinderen mij voor om een boete in te stellen voor ouders die lelijke dingen over elkaar zeggen. Een boete-pot waarvan de opbrengst op haar eigen spaarrekening gezet mocht worden.
Ik vind het geen slecht idee.